Oppervlaktestructuren en diepe structuren zijn concepten die in NLP worden gebruikt om het taalmetamodel uit te leggen. Ze weerspiegelen twee gedachtestaten - dat wat een persoon ervaart, en dat wat hij uiteindelijk zegt.
Is het je ooit opgevallen dat de ervaringen in ons veel voller en kleurrijker zijn dan die we verbaal kunnen uitdrukken? Dit complete beeld van onze gevoelens is de diepe structuur van de taal. Het bestaat uit bewuste en onbewuste componenten, maar het grootste deel is natuurlijk niet bewust: een enorme laag van sensaties en gedachten valt buiten het bereik van verbale communicatie. De diepe structuur is de eerste stap die nog geen vorm heeft gekregen op weg naar de definitieve formulering van de zin en het uitspreken van woorden hardop of schriftelijk. Oppervlaktestructuren - dit is hoe een persoon zijn ervaringen uiteindelijk in een verbale vorm heeft ingekaderd. Uitgesproken of geschreven woorden bevatten vaak niet eens een klein deel van wat zich in de diepe structuren bevond. Zoals hierboven vermeld, worden veel dingen gewoon niet door woorden overgebracht, maar een deel van de gedachten gaat verloren door drie processen die de uiteindelijke verbale vorm van de taal modelleren: weglating, vervorming en generalisatie van informatie. De verhouding tussen diepe en oppervlaktestructuren kan voor elke zin worden vereenvoudigd. Bijvoorbeeld: 'Ik studeer een metamodel' en 'Ik studeer een metamodel'. In deze zinnen is de oorspronkelijke gedachte, d.w.z. diepe structuur, één, maar het denken is op verschillende manieren ingekaderd. Design is de oppervlaktestructuur. Het bestuderen en begrijpen van deze termen is nodig voor de ontwikkeling van de basis van NLP, in het bijzonder de fundamentele theorie - het metamodel van de taal.